Czternasta premiera Teatru Miejskiego w Gliwicach to „Tramwaj zwany pożądaniem” Tennessee Williamsa w reżyserii Jacka Jabrzyka.
Nowy Orlean, kolebka jazzu i królestwo Duke’a Ellingtona. Miasto spleenu, drapieżnych namiętności i francuskich pączków. Po sąsiedzku, przy Elysian Fields Street, mieszkają dwa małżeństwa – Stanley i Stella oraz Eunice i Steve. I oto do Stelli, tramwajem zwanym „Pożądanie” przyjeżdża siostra, której obecność staje się katalizatorem dla zmysłów w dotychczas hermetycznie zamkniętym małżeńsko-sąsiedzkim układzie.
„Tramwaj zwany pożądaniem” Tennessee Williamsa od 1947 roku, kiedy miał premierę na Broadwayu, nie schodzi z teatralnych scen. Jego filmowa ekranizacja otrzymała cztery Oscary i nie ma chyba kraju, w którym „Tramwaj…” nie byłby pokazywany. Nasze ludzkie żądze – cielesności, miłości, władzy – okazują się być dojmująco aktualne, niezależnie od czasu i kontynentu. Choć na co dzień sobie tego nie uświadamiamy, rządzi nami pożądanie. Wystarczy impuls i sprawia, że w jednej sekundzie potrafimy zerwać wyhodowane przez lata maski. I wejść w trans.
Wyzwalającym namiętność bodźcem jest kobieta. Niezwykle zmysłowa, frywolna Blanche, świadoma swej atrakcyjności i odmienności. Bardzo bezpośrednia, czasem histeryczna. Nikt nie wie, czy to, co mówi, jest prawdą, czy fikcją – te kategorie dla niej nie istnieją. Liczy się tylko pożądanie.
Kontrapunktem jest dla niej oczywiście samiec alfa – Stanley. To on, był do tej pory królem świata. A ponieważ władca może być tylko jeden, zatarg i próba sił są nieuniknione.
TYTUŁ
Tytuł sztuki wiąże się z nowoorleańskim tramwajem „Desire” (pożądanie), który kursował do 1948, ulicą Desire Street. Jej nazwa była prawdopodobnie zniekształconą formą imienia Desiree. Linie tramwajowe w tym mieście nie były oznaczone numerami. Bohaterka sztuki jechała linią „Pożądanie”, później przesiadła się do „Cmentarzy” i wysiadła na Polach Elizejskich.
Elizjum, Pola Elizejskie to w mitologii greckiej część podziemnego świata (Hadesu), przeznaczona dla dusz dobrych ludzi. W kulturze chrześcijańskiej odpowiednikiem Elizjum był Rajski Ogród (Eden).
Jacek Jabrzyk swój spektakl oparł na najnowszym przekładzie autorstwa Jacka Poniedziałka. Na scenie w roli Blanche zobaczymy gościnnie Mirosławę Żak, laureatkę indywidualnych nagród aktorskich na festiwalach takich jak Rzeczywistość Przed-stawiona czy Koszalińskie Konfrontacje Młodych oraz znanych z kinowego ekranu Mateusza Nędzę (Stanley Kowalski) i Mateusza Korsaka (Steve Hubbel). Towarzyszyć im będą aktorzy z naszego stałego zespołu artystycznego: Izabela Baran (Eunice Hubbel), Dominika Majewska (Stella Kowalski) i Łukasz Kucharzewski (Harold „Mitch” Mitchel).
Jaki będzie „Tramwaj zwany pożądaniem” w interpretacji Jacka Jabrzyka?
Pytanie o Tramwaj to pytanie o Blanche.
Kim jest Blanche?
Blanche jest jak wirus, który infekuje wszystkich, których napotka.
Blanche jest jak powiew morowego powietrza, które sieje spustoszenie.
Blanche jest jak fałszywa nuta, która rozsadza harmonię muzycznego wszechświata. Odpowiadam na to pytanie poetycko, bo wszelki konkret i dopowiedzenie pozbawi ją
(a co za tym idzie – spektakl) tajemnicy.
A Blanche jest tajemnicą.
Jest zagadką, której rozwikłanie, chciałbym zostawić widzom.
Zapewniam, że każda odpowiedź będzie prawidłowa.
Ale żadna nie będzie wyczerpująca. – odpowiada reżyser.
Jacek Jabrzyk – polski reżyser teatralny. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Opolskim, Wiedzę o Teatrze na Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie oraz reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie.
To nie jest jego pierwsze spotkanie z twórczością Tennessee Williamsa w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu zrealizował „Szklaną menażerię”.
Wyreżyserował m.in.: „W.B.” na podstawie „Przebudzenia wiosny” Franka Wedekinda, „Zabawę” Sławomira Mrożka oraz „Wroga ludu” Henryka Ibsena w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie; „Czas kochania, czas umierania” Fritza Katera w Teatrze im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu; „Wieczór trzech króli” Williama Szekspira (spektakl wyróżniony w 17. Konkursie na Najlepszą Inscenizację Dzieł Dramatycznych Williama Szekspira w sezonie artystycznym 2012/2013) w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu; „Dziady. Transformacje” na podstawie „Dziadów” Adama Mickiewicza w Teatrze im. Wilama Horzycy w Toruniu (spektakl uhonorowany nagrodą UMK za największe wydarzenie sezonu 2011/2012); „Nasze miasto” Thorntona Wildera (dyplom studentów Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, Filia we Wrocławiu); przedstawienie operowe „Aleko” Siergieja Rachmaninowa (dyplom studentów Wydziału Wokalnego Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu); „Rewizora” Nikołaja Gogola w Teatrze Dramatycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku.
Tennessee Williams
TRAMWAJ ZWANY POŻĄDANIEM
tłumaczenie: Jacek Poniedziałek
reżyseria: Jacek Jabrzyk
scenografia i kostiumy, reżyseria światła: Bartholomäus Martin Kleppek
muzyka: Jakub Orłowski
obsada: Izabela Baran (Eunice Hubbel)
Mateusz Korsak (Steve Hubbel)
Łukasz Kucharzewski (Harold „Mitch” Mitchel)
Dominika Majewska (Stella Kowalski)
Mateusz Nędza (Stanley Kowalski)
Mirosława Żak (Blanche DuBois)
Karol Nowakowski/ Oliver Ntuk (chłopiec)
